Siamese Rough Bush, Tooth Brush Tree

ชื่ออื่น: ส้มผ่อ (อีสาน), กักไม้ฝอย (เหนือ), ส้มพอ (เลย), ขรอย, ขันตา (ใต้), สะนาย (เขมร), ตองขะแน่ (กาญจนบุรี)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Streblus asper Lour.

ชื่อวงศ์: MORACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง เปลืองบางเกลี้ยง สีออกเทาอมเขียว แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มทึบ

ใบ: ใบเดี่ยวรูปไข่ ขนาดเท่าใบพุทรา หนาสากเหมือนกระดาษทราย

ดอก: ดอกตัวผู้ดอกเป็นช่อมีก้านสั้น สีเหลืองอมเขียวออกขาว ดอกตัวเมียออกเป็นคู่ๆ ก้านยาวสีเขียว

ผล: ผลเล็กสีเขียว เมื่อสุกมีสีเหลือง เหมือนก้นกบ ผิวนั่มใส

เนื้อ: เนื้อรสหวานเมา

เมล็ด: เมล็ดแข็งกลม เท่าเมล็ดพริกไทยล่อน

นิเวศวิทยา: เกิดตามป่าเบญจพรรณทั่วไป

การขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

สรรพคุณ

• ใบ รสเมาเฝื่อน ตำผสมข้าวสารคั้นเอาน้ำดื่มครึ่งถ้วยชา ทำให้อาเจียนถอนพิษยาเบื่อยาเมา หรืออาหารแสลง ชงกับน้ำร้านดื่มระบายท้อง แก้ปวดท้องขณะมีประจำเดือน แก้ปวดเมื่อย บำรุงธาตุ ขับผายลม แก้ท้องอืดเฟ้อ
• เปลือกต้น รสเมาฝาดขม ดับพิษในกระดูกในเส้น แก้พยาธิผิวหนัง เรื้อน มะเร็ง ดับพิษทั้งปวง แก้โรคฟัน รักษาฟันให้แข็งแรง แก้ปวดฟัน แก้รำมะนาด หุงเป็นน้ำมันทาหัวริดสีดวง
• กระพี้ รสเมาฝาดขม แก้พยาธิ แก้มะเร็ง ฝนกับน้ำปูนใสทาแก้ผื่นคัน
• เยื่อหุ้มกระพี้ รสเมาฝาดเย็น ขูดเอามาใช้ทำยาสูบแก้ริดสีดวงจมูก
• ราก รสเมาฝาดขม รักษายาดแผล
• เปลือกราก รสเมาขม บำรุงหัวใจ พบว่ามีสารที่มีฤทธิ์บำรุงหัวใจกว่า 30 ชนิด
• ลูก รสเมาหวานร้อน บำรุงธาตุ แก้ลม แก้กระษัย ขับลมจุกเสียด เป็นยาอายุวัฒนะ
• เมล็ด รสเมามันร้อน เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงธาตุเจริญอาหาร ขับผายลม แก้ท้องอืดเฟ้อ แก้โลหิตและลม ขับลมในลำไส้

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ส่งมาจากจีนและอินเดีย เหมือนรากชะเอมเทศ แต่ดูเหี่ยวย่น ผิวสำน้ำตาลไหม้ออกดำ เนื้อเหมือนชะเอมเทศ

สรรพคุณ

• ราก รสสุขุม แก้ลมแก้คลื่นเหียน แก้ดีพิการ แก้ปวดหัวตัวร้อนนอนสะดุ้ง แก้ริดสีดวงทวาร ขับลมในลำไส้

ชื่ออื่น:สะเบาถะงัน, เดิมถะงัน (เขมร), ผักก่าม (อีสาน)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Crateva adansonii DC. ssp. trifoliata (Roxb.) Jacobs

ชื่อวงศ์: CAPPARIDACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางสูง 6-10 เมตร

ใบ: ใบประกอบ ใบย่อย 3 ใบ รูปหอกปลายแหลม โคนสอบแคบ กว้าง 5-6 ซม. ยาว 9-10 ซม. ก้านใบย่อยมีต่อมเล็กๆที่ปลายก้าน

ดอก: ดอกโต 2-5 ซม. สีขาวอมเขียวอ่อนๆ เปลี่ยนเป็นสีเหลืองนวลหรืออมชมพู ก้านเกสรตัวผู้สีม่วง ออกเป็นช่อ

ผล: ผลกลม ขนาดประมาณ 1 นิ้ว

นิเวศวิทยา: ขึ้นตามป่าโปร่งทั่วไป ออกดอกพร้อมกับผลัดใบ

การขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

สรรพคุณ:

• ใบ รสร้อน ขับลม ฆ่าพยาธิ แก้กลากเกลื้อน
• กระพี้ รสร้อน ทำให้ขี้หูแห้งออกมา
• แก่น รสร้อน แก้ริดสีดวงผอมเหลือง
• เปลือกต้น รสร้อน ขับลม แก้ปวดท้อง แก้ลงท้อง ตุมธาตุ ขับผายลม แก้บวม บำรุงไฟธาตุ กระตุ้นลำไส้ให้ย่อยอาหาร บำรุงหัวใจ ทาแก้โรคผิวหนัง เป็นยาระงับประสาท มีคุณเสมอกับเปลือกมะรุมและเปลือกกุ่มน้ำ

 

ชื่ออื่น: ร้อถะ (ละว้า-เชียงใหม่), เหาะเถาะ (กะเหรี่งกาญจนบุรี), อำเภอ (สุพรรณบุรี), ผักกุ่ม (อีสาน)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Crateva magna DC., C. naval Buch.-Ham.

ชื่อวงศ์: CAPPARIDACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 10-20 เมตร

ใบ: ใบประกอบใบย่อย 3 ใบ รูปหอกปลายหว้างแหลม โคนสอบแคบ เนื้อหนา หน้าสีเทาอมน้ำตาลมันเงา ท้องใบมีขนอ่อนสีเทา เส้นกลางใบอมแดง ปลายก้านใบมีต่อมน้ำตาลขนาด 1 มม. กว้าง 1-3 นิ้ว ยาว 2-9 นิ้ว

ดอก: ดอกช่อ ยาว4-6 นิ้ว กลีบรองดอกรูปไข่ปลายแหลม กลีบดอกกลมยาว 2-3 ซม. สีขาว เกสรตัวผู้มีก้านสีม่วง

ผล: ผลรูปรีเปลือกหนา ผลอ่อนผิวมีสะเก็ด สีเหลืองอมเทา ผลแก่ผิวเรียบ ยาว 5-8 ซม.

เมล็ด: รูปเกือกม้า ยาว 6-9 มม.

นิเวศวิทยา: เกิดตามริมแม่น้ำลำธาร หนองบึง ตามป่าทั่วไป

การขยายพันธุ์: ชยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

สรรพคุณ:

• ราก รสสุขุม แก้ปวดท้อง บำรุงธาตุ ขับหนองให้กระจาย
• ใบ ขมหอม ขับเหงื่อ แก้ไข้ เจริญอาหาร ระบาย ขับพยาธิ แก้ปวดเส้น แก้อัมพาต แก้โรคไขข้ออักเสบ แก้สะอึก ขับผายลม แก้ลมขึ้นเบื้องสูง
• ดอก รสเย็น แก้เจ็บตา แก้เจ็บในคอ แก้ไข้ครั่นเนื้อครั่นตัว
• ลูก รสขม แก้ไข้
• เปลือกต้น รสขมหอม แก้สะอึก ขับผายลม ขับเหงื่อ แก้ริดสีดวงผอมแห้ง ระงับพิษที่ผิวหนัง แก้ไข้ ขับน้ำเหลืองเสีย ขับน้ำดี ขับนิ่วในทางเดินปัสสาวะ แก้อาเจียน
• กระพี้ รสร้อน แก้ริดสีดวงทวารหนัก
• แก่น รสร้อน แก้นิ่ว

 

Pink Cassia, Pink Shower

ชื่ออื่น: ชัยพฤกษ์, กาลพฤกษ์ (เหนือ), กานล์ (เขมร), เปลือกขม (ปราจีน)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Cassia bakeriana Craib.

ชื่อวงศ์: CAESALPINIACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 12 เมตร เปลือกต้นสีเทา เรือนต้นแผ่กว้าง

ใบ: ใบประกอบ มีใบย่อย 5-7 คู่ รูปขนาน ปลายและโคนกลม มีขนอ่อนนิ่มทั้งหลังและท้องใบ

ดอก: ดอกช่อออกตามกิ่ง สีชมพูแล้วเปลี่ยนเป็นขาว ออกดอกหลังผลัดใบ

ฝัก, เมล็ด: ฝักแก่สีน้ำตาลเข้ม มีขนนิ่มปกคลุม ยาว 30-40 ซม. มีผนังกั้นระหว่างเมล็ดหยุ่นๆสีขาวแกมเขียว เมื่อแห้งจะแยกกันเป็นชั้นๆ ปลอกเปลือกออก จะเห็นเป็นรูปเหรียญกลมๆ มีเมล็ดอยู่ภายในเขย่าได้ ตลอดฝัก เมล็ดกลมรีแบน

นิเวศวิทยา: ขึ้นตามป่าเขา ป่าเบญจพรรณทั่วไป

ขยายพันธุ์: ชยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

สรรพคุณ:

• เนื้อในฝัก รสหวานเอียนขม ระบายอุจจาระธาตุ แก้พรรดึก ไม่ไซ้ท้อง ระบายท้องเด็กได้ดีมาก คนแก่สมัยก่อนใช้กินกับหมาก
• เปลือกฝัก, เมล็ด รสขมเอียน ทำให้อาเจียน ถ่ายพิษไข้

Camphor Tree, Laurel Camphor, Gum Camphor, Formosan Camphor

ชื่ออื่น: อบเชยญวน, พรมเส็ง (เงี้ยว), เจียโล่ (จีน)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Cinnamomum camphor Nees ex Eberm.

ชื่อวงศ์: LAURACEAE

เป็นไม้ยืนต้น ขนาดกลางถึงใหญ่ สูง 15-30เมตร

ใบ: ดกทึบ ใบเดี่ยว สีเชียว ยาว 7-10 ซม. รูปรีปลายแหลม

ดอก: ดอกช่อ สีขาวอมเขียวหรือเหลือง ขนาดเล็ก ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบ ในเดือน มิ.ย.-ก.ค.

ผล: ขนาดเล็กมีเมล็ด 1 เมล็ด ผิวสีชมพูหรือน้ำตาลม่วง

นิเวศวิทยา: เกิดตามป่าดงดิบเขาสูง

ขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดและกิ่งตอน

สรรพคุณ

• เปลือกและราก นำมากลั่นด้วยไอน้ำ ได้การะบูนดิบ
• ผลการบูร เป็นเกล็ดกลมเล็กๆสีขาวแห้ง อาจจับกันเป็นก้อนร่วนๆแตกง่าย ทิ้งไว้ในอากาศจะระเหิดไปหมด รสร้อนปร่าเมา บำรุงธาตุ ทำให้อาหารงวด ขับเสมหะและลม แก้ธาตุพิการ แน่นจุกเสียด ปวดท้อง ขับลมในลำไส้ แก้ไอ แก้เลือดลม ชูกำลัง แก้คัน แก้โรคตา ขับเหงื่อ แก้ปวดตามเส้น แก้เคล็ดขัดยอก แก้กระตุก แก้ปวดข้อ แก้รอยผิวหนังแตก แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย เป็นยาชาเฉพาะที่ ใช้ปรุงกลิ่นรสในยาอื่น ใช้ในการทำพลาสติกและเซลลูลอยด์ วางไว้ในห้อง ไล่แมลงรบกวน

ชื่ออื่น: จันจี่ (เหนือ)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Eugenia caryophyllus (Sprengel) Bullock et Harrison, E. caryophyllata Thunberg., Syzygium aromaticum (Linn) Merr. & Perry., Caryophyllus aromaticus Linn

ชื่อวงศ์:  MYRTACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ชอบอากาศร้อนชื้น ฝนตกชุก เช่น ตามชายฝั่งทะเล ปลูกได้จนถึงระดับสูง 900 เมตร ต้นกานพลูจะเริ่มออกดอกเมื่ออายุประมาณ 8 ปี ปริมาณของดอกจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆและมากที่สุดเมื่ออายุ 15-20 ปี และมีอายุถึง 60 ปี ต้นหนึ่งๆให้ดอกกานพลูแห้ง 4-8 กก. ต่อปี

ลำต้น: อาจพบสูงถึง 12 เมตร

ใบ: ใบเดี่ยว รูปหอกปลาย และโคนเรียวแหลม สีเขียวจัดแข็งหนาเป็นมัน กลิ่นหอมเผ็ดร้อนคล้ายใบแก้วแต่โตกว่า

ดอก: เป็นช่อสีเขียวอมแดง

ผล: เล็กกลมยาว 1 ซม. สีน้ำตาลเข้ม

สรรพคุณทางสมุนไพร:

• ดอก รสเผ็ดร้อนปร่า กระจายเสมหะ แก้เสมหะเหนียว แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้หืด แก้ปวดฟัน แก้รำมะนาด แก้ปวดท้อง แก้ลม แก้เหน็บชา ขับน้ำคาวปลา ทำอุจจาระให้ปกติ นอกจากนี้ในดอกกานพลูยังมีสารอาหารที่มีประโยชน์หลายอย่าง เช่น แคลเซียมและฟอสฟอรัส ช่วยบำรุงฟันและกระดูกให้แข็งแรง
• น้ำมันกานพลู เป็นยาชาเฉพาะที่ ระงับการกระตุก ขับผายลม แก้ปวดท้อง แก้ท้องขึ้น แก้ปวดฟัน ผสมยากลั้วคอ แต่งกลิ่นอาหาร ขนม เครื่องดื่ม สบู่ ยาสีฟัน ยาดับกลิ่น ไล่ยุงได้ นอกจากนี้ยังสามารถสกัดน้ำมันจากส่วนต่างๆของต้นกานพลูได้อีก เช่น น้ำมันก้านกานพลู, น้ำมันลูกกานพลู แต่ทางด้านเภสัชกรรม ใช้น้ำมันจากดอกตูมของกานพลูเท่านั้น (น้ำมันดอกกานพลูที่ดี จะไม่มีสี หรือมีสีเหลืองอ่อน)

การขายพันธุ์: ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ต้องเพาะทันที อัตราการงอกจะลดลงอย่างรวดเร็ว เมื่อเก็บไว้นานเกิน 1 สัปดาห์

ชื่ออื่น: ดีงูต้น, ตะพ๊านก๊น (เชียงใหม่), กะลำเพาะต้น, หมาชล, ดำ, หยีน้ำเล็ก, กอมขมดำ, หมากกอม (เหนือ), มะปอจอ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่), เนียปะโจะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Picrasma javanica Blume

ชื่อวงศ์: SIMARUBACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง

ใบ: ใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับกัน ใบย่อยรูปหอกขอบขนาน ปลายและโคนแหลม ขอบใบเรียบ เป็นคลื่น กว้าง 1-2 นิ้ว ยาว 3-4 นิ้ว สีเขียวแก่

ดอก: ดอกช่อแบนสีขาว แยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน

ผล: ผลกลมมีกลีบเลี้ยงติดอยู่ที่ขั้วคล้ายลูกมะเกลือหรือตะโกแต่เล็กกว่า

เปลือก: เปลือกต้นสีหม่น มีกระขาวตลอดต้น

สรรพคุณทางสมุนไพร:

• เนื้อไม้ รสขมแก้ไข้จับสั่น แก้ไข้ตัวร้อน
• เปลือกต้น รสขมจัด แก้ไข้จับสั่น ไข้ป้าง ไข้ทุกชนิด มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง

การขยายพันธุ์: ด้วยเมล็ด

นิเวศวิทยา: เกิดอยู่ตามป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณทั่วไป

ชื่ออื่น: มันปลา (อีสาน), ตาเตรา (เขมร), ตำเสา, ทำเสา (ใต้), ตำมะซู (มลายู), ปันปลา (กบินทร์)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Fagraea fragrans Roxb.

ชื่อวงศ์: POTALIACEAE

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง

ใบ: ใบเดี่ยว คล้ายใบพิกุลแต่บางและยาวกว่า สีเขียว ใบอ่อน สีตองอ่อน ผิวมันเงา

ดอก: ดอกเป็นช่อ สีเหลืองส้ม กลิ่นหอมเข้ม

ผล: ผลกลมสีแดง

สรรพคุณทางยา: 

• แก่น รสมันฝาดขม บำรุงร่างกาย บำรุงธาตุ บำรุงไขมัน เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ไข้จับสั่น มองคร่อ หืด ไอ แก้ริดสีดวง แก้ท้องมาน แก้ลงท้อง มูกเลือด แก้แน่นอก บำรุงม้าม ขับลม แก้โลหิตพิการ แก้ปวดแสบปวดร้อนตามผิวหนังและร่างกาย

การขยายพันธุ์: ด้วยเมล็ด

นิเวศวิทยา: เกิดตามป่าเบญจพรรณ