ชื่ออื่น: เสี้ยวดอกขาว, เสี้ยวน้อย (เหนือ), กาแจ๊ะกูโด (นราธิวาส)
ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Bauhinia acuminata Linn.
ชื่อวงศ์: CEASALPINIACEAE
เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงประมาณ 2 เมตร
ใบ: ใบเดี่ยวทรงกลม ปลายจักเว้าลึกพันเข้าหากัน ออกเรียงสลับกัน
ดอก: ดอกช่อละ 5-8 ดอก ทยอยบานไล่กันไป กลีบดอกสีขาว 6 กลีบ
ผล: เป็นฝักแบนยาว
นิเวศวิทยา: เกิดตามป่าเบญจพรรณทั่วไป
การขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด และกิ่งตอน
สรรพคุณ:
ชื่ออื่น: Arabica Coffee, Liberica Coffee, Robusta Coffee
ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Coffee arabica Linn., C. Liberica., C. robusta Linn.
ชื่อวงศ์: RUBIACEAE
เป็นไม้ยืนต้นทรงพุ่ม
ลำต้น: ลำต้นสูงประมาณ 2 เมตร
ใบ: ใบเดี่ยวรูปรี หัวท้ายแหลม สีเขียวเข้ม ขอบใบเป็นคลื่น
ดอก: ดอกช่อเป็นกระจุก 3-7 ดอก สีขาวตามข้อ มีกลิ่นหอม
ผล: ผลกลมเล็ก เมื่ออ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีส้มแดง มี 2 เมล็ด ให้ผลผลิตต้นละ 2-5 กิโลกรัม
สรรพคุณทางสมุนไพร:
นิเวศวิทยา: เกิดตามพื้นที่แถบร้อนชื้น สามารถปลูกได้ทุกภาคของประเทศ ปลูกมากในภาคใต้
ใบ : เป็นใบเดี่ยว รูปไข่ ยาวประมาณ 10 ซม.
ดอก : ช่อดอกย่อยทรงกลม คล้ายดอกกระถิน สีเหลืองปลายขาว เมื่อสับดูที่เปลือก จะมีน้ำยางสีแดงเหมือนเลือด
สรรพคุณทางสมุนไพร : เปลือก รสฝาดร้อน ฆ่าพยาธิ แก้บาดแผลมีเชื้อ แก้มะเร็งคุดทะราด แก้บิดมูกเลือด
การขยายพันธุ์ : ขยายพันธ์ด้วยเมล็ด
นิเวศวิทยา : เกิดอยู่ตามป่าดิบเขา และ ป่าเบญจพรรณ ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Sandoricum nervosum Car.
ชื่อวงศ์ : MELIACEAE
เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
ใบ : ใบประกอบ มีใบย่อยขนาดใหญ่ 3 ใบ ใบแก่สีแดง
ดอก : ดอกเล็ก สีเหลืองอ่อน ออกเป็นช่อ
ผล : ผลทรงกลมสีเหลืองเปลือกหนา
เมล็ด : มีเนื้อสีขาวหุ้มเมล็ด
สรรพคุณทางสมุนไพร :
การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดและกิ่งตอน
นิเวศวิทยา : เกิดตามป่าในเขตร้อนทั่วไป
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Mitragyna speciosa Benth.
ชื่อวงศ์ : RUBIACEAE
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 10-15 เมตร
ใบ : เป็นใบเดี่ยวรูปไข่ปลายแหลม คล้ายใบกระดังงาไทย มีทั้งชนิดสีแดง และสีเขียว
ดอก : ช่อดอกอัดแน่นทรงกลม คล้ายดอกกระถิ่น มีเกสรคล้ายดอกกระถิน สีเหลืองแก่ พบมากภาคใต้และภาคกลาง เป็นพืชเสพติดให้โทษ
สรรพคุณทางสมุนไพร :
พิษ : เป็นยาเสพติด ทำให้รู้สึกสบาย ขยันว่องไว ทำงานได้นานๆ โดยไม่สนใจแดดแตะจะกลัวฝน เมื่อเสพไปนานๆ จะมีอาการเบื่ออาหาร น้ำหนักลด ผิวดำเกรียม โดยเฉพาะที่บริเวณโนกแก้มทั้งสองข้าง น้ำลายแห้ง ปัสสาวะบ่อย ท้องผูกอุจจาระสีดำ เป็นก้อยคล้ายขี้แพะ จิตสับสน ประสาทหลอน ใช้เกินขนาด จะทำให้มึนงง คอแห้ง มึนเมา อาเจียน ถ้าติดยาแล้วหยุดทันที จะทำให้มีอาการ น้ำมูกไหล เจ็บตามกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อแขนขากระตุก ก้าวร้าว
ชื่ออังกฤษ : Perfume Tree, Llang-Llang, Ylang, Kenanga
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Cananga odorata (Lam.) Hooker f. & Thoms.
ชื่อวงศ์ : ANNONACEAE
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ เปลือต้นสีเทาเกลี้ยง
ใบ : คล้ายใบของต้นเล็บมือนาง สีเขียวอ่อนบางนิ่มปลายแหลมโคนมนกลม
ดอก : เป็นกลีบยาวอ่อน มี 6 กลีบ ขอบหยักเป็นคลื่น กลีบชั้นในสั้น ดอกอ่อนสีเขียว พอแก่จะเป็นสีเเหลืองอ่อนกลิ่นหอมฉุน
สรรพคุณทางสมุนไพร :
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Terminalia triptera Stapf.
ชื่อวงศ์ : COMPOSITAE
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง
ใบ : เป็นใบเดี่ยว สีเขียวทึบ
ดอก : เป็นช่อ อยู่ปลายกิ่ง
สรรพคุณทางสมุนไพร :
นิเวศวิทยา : เกิดตามป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณทั่วไปในภาคกลาง, อีสานและเหนือ
การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์โดยเมล็ดหรือตอนกิ่ง
ชื่อวงศ์ : CLUSIACEAE (GUTTIFERAE)
ไม้ต้นผลัดใบ สูงได้ถึง 30 เมตร ทุกส่วนมีน้ำยางสีเหลือง ลำต้นและกิ่งมีหนามแหลมปกคลุมห่าง ๆ
ใบ : รูปรืออกตรงข้ามกัน แผ่นใบบาง ยอดใบอ่อนมีสีแดงเรื่อ หลังผลัดใบจะผลิดอกเป็นกระจุกตามซอกใบและปลายกิ่ง ช่วงฤดูฝน
ดอก : กลีบดอกมี 5 กลีบ สีชมพูอมแดง มีเกสรเพศผู้จำนวนมากและกลิ่นหอมอ่อน ๆ ผลเมื่อแก่จะแตกออกเป็น 3 พูด
เมล็ด : มีปีกบาง ๆ
ประโยชน์ : ยอดอ่อนกินเป็นผักสดกับน้ำพริก ลาบ หรือใส่ในซ่าผักของชาวเหนือรสฝาดมัน มีมากในฤดูร้อน แต่เป็นคนละชนิดกับผักติ้วที่มีใบมันรสเปรี้ยว
สรรพคุณทางสมุนไพร : ด้านสมุนไพร ต้นและรากนำมาผสมกับต้นกำแพงเจ็ดชั้น ต้มน้ำดื่มแก้กระษัย และเป็นยาระบาย ใบและยอดอ่อนมีสรรพคุณเป็นยาระบายอ่อน ๆ เนื้อไม้ใช้ทำฟืน
การขยายพันธุ์ : ติ้วเกลี้ยงชอบดินร่วน ระบายน้ำดี มีอินทรียวัตถุสูง แสงแดดจัดชอบอากาศเย็น ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด เป็นพืชที่ปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี จึงเหมาปลูกเป็นไม้ประดับ เพราะให้ดอกสวย มีกลิ่นหอม
นิเวศวิทยา : มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในธรรมชาติพบตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้นทุกภาคของไทย
เป็นไม้ยืนต้น สูงได้ถึง 15 เมตร
ใบ : รูปรีแกมรูปไข่กลับ ปลายใบเรียวแหลม ออกเวียนสลับรอบกิ่ง
ดอก : ช่อดอกออกเป็นกระจุกตามกิ่ง ห้อยลง ดอกชีชมพูอมเหลือง มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ผลิบานช่วงเดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม
ผล : ค่อนข้างกลม ก้านช่อผลสีแดงเรื่อ เมื่อสุกสีเหลือง เนื้อหุ้มเมล็ดนุ่ม
เมล็ด : สีชมพู
ชื่อวงศ์ : Phyllanthaceae
ประโยชน์ : ชาวใต้นิยมกินผลอ่อนสีเขียวทั้งผลเป็นผักกับน้ำพริกและอาหารรสจัดต่าง ๆ รสเปรี้ยวอมฝาด ส่วนผลสุกกินเป็นผลไม้พื้นบ้าน รสเปรี้ยวอมหวาน มีมากในช่วงฤดูร้อนเท่านั้น ปัจจุบันมีสองพันธุ์ที่ปลูกเป็นการค้า มีรสหวานอมเปรี้ยว คือ พันธุ์ไข่เต่า และพันธุ์เหรียญทอง ให้รสหวานกว่าพันธุ์พื้นบ้าน
สรรพคุณทางสมุนไพร : มีสรรพคุณช่วยลดความดันเลือดและลดอุณหภูมิของร่างกาย รากแก้วัณโรค แก้ไข้ เริม และแผลพุพองอื่น ๆ ใบแก้กลากเกลื้อน ขับพยาธิ ดอกและผลช่วยถอนพิษไข้และขับระดู
การขยายพันธุ์ : มะไฟชอบดินร่วน ระบายน้ำดี มีอินทรียวัตถุสูง แสงแดดตลอดวัน ชอบอากาศเย็น ความชื้นในอากาศสูง ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด นิยมปลูกเป็นไม้ผลในสวนหลังบ้าน ให้ร่มเงาได้ดี
นิเวศวิทยา : กระจายพันธุ์แถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในไทยพบตามป่าดิบชื้นและป่าเบญจพรรณทั่วทุกภาค
เป็นประเภทไม้ยืนต้น อายุหลายปี เปลือกต้นสีน้ำตาลเข้ม
ใบ : รูปขอบขนาน ออกตรงข้ามกัน สีเขียวเข้มเป็นมัน
ดอก : ออกตามซอกใบ มีทั้งดอกเพศผู้และดอกสมบูรณ์เพศในต้นเดียวกัน สีชมพูเรื่อ มีกลีบดอก 4 กลีบ ผลิบานในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน และช่วงเดือนธันวาคมถึงมกราคม
ผล : รูปรี สีเขียวเป็นมันฉ่ำน้ำ เมื่อสุกมีสีเหลืองอ่อน เนื้อนุ่ม ภายในมีเมล็ดรูปไข่แบน
ชื่อวงศ์ : GUTTIFERAE
ประโยชน์ : ยอดอ่อนมีรสเปรี้ยว กินเป็นผักสด ผลอ่อนใช้ปรุงอาหาร ให้รสเปรี้ยวแทนมะนาวหรือมะขามเปียก เช่น น้ำพริกมะดัน แกงส้ม ต้มยำ ยำต่าง ๆ หรือกินเป็นผลไม้จิ้มกับน้ำปลาหวาน กะปิ หรือนำมาแซ่อิ่ม ดองกินเป็นของว่างได้ มีมากช่วงเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม และเมษายนถึงมิถุนายน
สรรพคุณทางสมุนไพร : รากแก้ไข้ที่มีผื่นคัน แก้ร้อนใน เปลือกต้นแก้ท้องเสีย ห้ามเลือด หรือใช้ล้างแผล ยอดอ่อนและผลเป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยฟอกเลือด ขับเสมหะ แก้โรคลักปิดลักเปิด ส่วนรกมะดัน (คือกิ่งก้านที่แตกเป็นกระจุกเล็ก ๆ ใต้พุ่มใบ) นำมาตากแห้งชงน้ำดื่ม แก้หวัด แก้ไข้ทับระดู ช่วยฟอกเลือด กัดเสมหะ ตามตำรายาพื้นบ้าน ใช้เปลือกต้นผสมกับต้นเล็บแมว ตับเต่าโคก กำแพงเจ็ดชั้น รากส้มลม และต้นกะเจียน ต้มน้ำดื่มแก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย
การขยายพันธุ์ : มะดันชอบดินร่วน ระบายน้ำดี ชุ่มชื้น ตามริมน้ำ มีแสงแดดครึ่งวันถึงตลอดวัน ขยายพันธุ์ด้วยการแยกต้นที่แตกจากรากมาปลูกใหม่ หรือเพาะเมล็ด แต่โตช้า มั่นตัดแต่งทรงพุ่มอยู่เสมอจะให้ทรงพุ่มที่สวยงาม
นิเวศวิทยา : กระจายพันธุ์ในแถบคาบสมุทรมลายู พบตามป่าดิบแล้งริมน้ำหรือพื้นที่ชุ่มชื้นในทุกภาคของไทย
