Siamese Rough Bush, Tooth Brush Tree
ชื่ออื่น: ส้มผ่อ (อีสาน), กักไม้ฝอย (เหนือ), ส้มพอ (เลย), ขรอย, ขันตา (ใต้), สะนาย (เขมร), ตองขะแน่ (กาญจนบุรี)
ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Streblus asper Lour.
ชื่อวงศ์: MORACEAE
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง เปลืองบางเกลี้ยง สีออกเทาอมเขียว แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มทึบ
ใบ: ใบเดี่ยวรูปไข่ ขนาดเท่าใบพุทรา หนาสากเหมือนกระดาษทราย
ดอก: ดอกตัวผู้ดอกเป็นช่อมีก้านสั้น สีเหลืองอมเขียวออกขาว ดอกตัวเมียออกเป็นคู่ๆ ก้านยาวสีเขียว
ผล: ผลเล็กสีเขียว เมื่อสุกมีสีเหลือง เหมือนก้นกบ ผิวนั่มใส
เนื้อ: เนื้อรสหวานเมา
เมล็ด: เมล็ดแข็งกลม เท่าเมล็ดพริกไทยล่อน
นิเวศวิทยา: เกิดตามป่าเบญจพรรณทั่วไป
การขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
สรรพคุณ
- ใบ รสเมาเฝื่อน ตำผสมข้าวสารคั้นเอาน้ำดื่มครึ่งถ้วยชา ทำให้อาเจียนถอนพิษยาเบื่อยาเมา หรืออาหารแสลง ชงกับน้ำร้านดื่มระบายท้อง แก้ปวดท้องขณะมีประจำเดือน แก้ปวดเมื่อย บำรุงธาตุ ขับผายลม แก้ท้องอืดเฟ้อ
- เปลือกต้น รสเมาฝาดขม ดับพิษในกระดูกในเส้น แก้พยาธิผิวหนัง เรื้อน มะเร็ง ดับพิษทั้งปวง แก้โรคฟัน รักษาฟันให้แข็งแรง แก้ปวดฟัน แก้รำมะนาด หุงเป็นน้ำมันทาหัวริดสีดวง
- กระพี้ รสเมาฝาดขม แก้พยาธิ แก้มะเร็ง ฝนกับน้ำปูนใสทาแก้ผื่นคัน
- เยื่อหุ้มกระพี้ รสเมาฝาดเย็น ขูดเอามาใช้ทำยาสูบแก้ริดสีดวงจมูก
- ราก รสเมาฝาดขม รักษายาดแผล
- เปลือกราก รสเมาขม บำรุงหัวใจ พบว่ามีสารที่มีฤทธิ์บำรุงหัวใจกว่า 30 ชนิด
- ลูก รสเมาหวานร้อน บำรุงธาตุ แก้ลม แก้กระษัย ขับลมจุกเสียด เป็นยาอายุวัฒนะ
- เมล็ด รสเมามันร้อน เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงธาตุเจริญอาหาร ขับผายลม แก้ท้องอืดเฟ้อ แก้โลหิตและลม ขับลมในลำไส้
