ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb.

ชื่ออื่น หมากแทน, ลูกเป็นหมอ, พ่อเป็นยักษ์, สมอผลกลม

ไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ทรงสูงโปร่ง ผลัดใบ สูง 15-35 เมตร แตกกิ่งก้านไกลต้น

ลำต้น : ลำต้นเปลาตรง โคนต้นมักเป็นพูพอน เปลือกลำต้นผิวเรียบขรุขระเป็นเกล็ด ผสมขุย สีเทาอมน้ำตาลช่วงแรกหรือเป็นสีดำๆ ด่างๆ เป็นแห่งๆ ค่อนข้างเรียบหรือแตกเป็นร่องเล็กๆ ไปตามยาวลำต้น เปลือกในสีเหลือง เรือนยอดกลมแผ่กว้างและค่อนข้างทึบ กิ่งเค้า กิ่งกระโดง จะเป็นการทิ้งช่วงทรงฉัตร กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนประปราย

ใบ : เป็นชนิดใบเดี่ยว ใบหนา ไม่มีก้านใบ ใบสีเขียว ติดเวียนกันเป็นกลุ่มตามปลายๆ กิ่ง ทรงใบรูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง 9-15 ซม. ยาว 13-19 ซม. ใบรสฝาดหอม เปลือกติดกระพี้รสฝาดมีกลิ่นหอม ผลมีรสฝาดอมเปรี้ยว โคนใบสอบมาสู่ก้านใบ ส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบผายกว้าง ปลายสุดจะหยัดคอดเป็นติ่งแหลมสั้นๆ เส้นแขนงใบโค้งอ่อน มี 6-10 คู่ เส้นใบแบบเส้นร่างแหเห็นชัดทางด้านท้องใบ เนื้อใบค่อนข้างหนา หลังใบเขียวเข้มและมีขนสีน้ำตาลกระจายทั่วไป ท้องใบสีจางหรือสีเทามีขนนุ่มๆ คลุม แต่ทั้งสองด้านขนจะหลุดร่วงไปเมื่อใบแก่จัด ขอบใบเรียบ ก้านใบยาว 4-6 ซม. บริเวณกึ่งกลางก้านจะมีต่อมหรือตุ่มหูด หนึ่งคู่

ดอก : เล็ก สีขาวอมเหลือง ออกเป็นช่อเดี่ยวๆ แบบหางกระรอก ที่ง่ามใบหรือรอยแผลใบตามกิ่ง ปลายช่อจะห้อยย้อยลง ช่อยาว 10-15 ซม. ดอกเพศผู้ส่วนใหญ่จะอยู่ตามปลายๆ ช่อ ส่วนดอกสมบูรณ์เพศจะอยู่ตามโคนช่อ กลีบฐานดอก มี 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วยเล็กๆ ทั้งหมดมีขนทั่วไป เกสรเพศผู้มี 10 อัน เรียงซ้อนกันอยู่สองแถว รังไข่ ค่อนข้างแป้น ภายในมีช่องเดียวและมีไข่อ่อน 2 หน่วย หลอดท่อรังไข่มีหลอดเดียว

ผล : กลมหรือกลมรีๆ แข็ง ผิวนอกปกคลุมด้วยขนสีน้ำตาลหนาแน่น ออกรวมกันเป็นพวงโตๆ

ชื่อวงศ์ : Combretaceae

สรรพคุณทางสมุนไพร : ส่วนเปลือกต้นปิ้งไฟให้เหลือง แช่น้ำให้เป็นช่งดื่ม แก้โรคซาง ลูกสมอพิเภท นิยมนำมาฝนทาหัวเด็กแก้ตุ่มน้ำเหลืองเสีย แผลชันนะตุ แก้เลือดลม จุกเสียด เสมหะเป็นกองธาตุ ระบายอุจจาระธาตุ ตำราบางท้องถิ่นนำเอาเปลือกต้นไปผสมกับเปลือกไม้อื่นๆ ทำยาตั้ง ประคบคนเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต

นิเวศวิทยา : ชอบอยู่ในภูมิประเทศ ป่าโปร่ง ทุ่งนา เป็นไม้ป่าที่ราบสูง