ชื่อทางวิทยาศาสตร์ : Epiphyllum hookeri Haw.

ไม้เนื้ออ่อน อายุหลายปี โดดเด่นที่ใบลดรูปและลำต้นที่แผ่แบนแข็ง กว้าง 5-8 เซนติเมตร ยาวเป็นเมตร สีเขียว ถ้าได้รับแสงแดดจัดจะเลี่ยนเป็นสีแดง ตามขอบมีรอยหยักตลอดแนวและเป็นตำแหน่งของตาใบ

ดอก : เป็นดอกเดี่ยว ออกที่ตาตามขอบใบ โคนกลีบเป็นหลอดยาว 5-7.5 เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยงถึงฐานรองดอกสีชมพูอ่อน กลีบดอกสีขาวนวล ดอกตูมอยู่หลายวันจนกระทั่งสมบูรณ์เต็มที่ คือก้านดอกยาวใหญ่ แข็งแรง ดอกตูมเต่ง สีขาวอมชมพูอย่างเห็นได้ชัด หากดอกอ่อนที่ออกตามขอบใบแรกไม่แข็งแรงพอ ดอกจะเปลี่ยนเป็นสีแดงอมเหลือง ไม่โต และหลุดร่วงไปในที่สุด

ดอกโบตั๋นบานในเวลากลางคืน หลังสามถึงสี่ทุ่มไปแล้ว บางคนว่าเป็นดอกไม้ขี้อาย จะบานช้าๆจนเต็มดอก กลีบรวมค่อนข้างแข็ง เรียวแหลม กลีบรวมด้านนอกสีแดงเรื่อ ด้านในสีขาวนวล เกสรเพศผู้เป็นเส้นสีเหลืองละเอียด เกสรเพศเมียสีชมพู ส่งกลิ่นหอมแรง สวยสง่า โดดเด่นและมีเสน่ห์อยู่ท่ามกลางแสงจันทร์ พอถึงรุ่งเช้าดอกจะเหี่ยวคาต้นทันที เมื่อดอกหลุดจากต้นไปแล้ว หากได้รับการผสมเกสรจะเกิดผลทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4 เซนติเมตร สีชมพูเข้ม เมื่อผ่าข้างในมีเนื้อนุ่ม ฉ่ำน้ำ สีขาว มีเมล็ดสีดำเล็กๆจำนวนมาก มีลักษณะคล้ายแก้วมังกร

วิธีปลูกและดูแลรักษา : โบตั๋นเป็นไม้ที่ปลูกง่าย หากปลูกใส่กระถางห้อยไว้ใต้ต้นไม้ใหญ่ ใบจะยาวห้อยลงมาดูสวยงาม ถ้าปลูกลงแปลงควรปลูกใกล้กำแพงหรือเสา ให้ต้นพาดเลื้อยยอดห้อยลง ต้องการความชุ่มชื้นและแสงแดดปานกลาง หรืออยู่ใต้ร่มเงาที่มีแดดส่องถึงครึ่งวัน หมั่นรดน้ำใส่ปุ๋ยเพื่อให้แตกใบใหญ่ ลำต้นแข็งแรง โบตั๋นจะเริ่มให้ดอกต่อเมื่อมีอายุ 3 ปีขึ้นไป เป็นไม้ที่ทนความแห้งแล้งได้ดี อาจพบปัญหาเรื่องศัตรูพืชบ้าง คือเพลี้ยอ่อนคอยดูดกินน้ำเลี้ยงที่ดอกตูม ทำให้ดอกหงิกงอ เสียรูปทรง

ชื่อวงศ์ : CACTACEAE

สรรพคุณทางสมุนไพร : โบตั๋นที่ปลูกในจีนใช้ปรุงเป็นยาสมุนไพร ราก นำมาปรุงยารักษาระดูผิดปกติในสตรีโลหิตโรคหืด โรคลมชัก สารสกัดจากดอก มีสรรพคุณช่วยบำรุงดูแลผิวให้ชุ่มชื้น เปล่งปลั่ง มีน้ำมีนวล

ต้นไม้สัญลักษณ์ : ดอกโบตั๋นได้รับการยกย่องให้เป็นราชาแห่งดอกไม้ เป็นสัญลักษณ์แห่งความโชคดีสำหรับเพศหญิง ครอบครัวใดต้องการให้บุตรสาวมีชีวิตสมรสที่มีความสุข ได้สามีดี ให้แขวนรูปดอกโบตั๋นรูใหญ่ไว้ในห้องนั่งเล่น จะนำโชคมาสู่ครอบครับ ดอกโบตั๋นถือเป็นสัฐลักษณ์ของประเทศจีน ชาวจีนเชื่อว่าดอกโบตั๋นเป็นสัญลักษณ์แห่งความร่ำรวยและความซื่อสัตย์ เป็นตัวแทนของความรักความเมตตา ความสวยงามของผู้หญิง นำมาซึ่งความโชคดีและโชคลาภ โบตั๋นที่ปลูกในประเทศจีนมีชื่อว่า พีโอนี (Peony) ซึ่งเป็นคนละพันธุ์กับที่ปลูกในประเทศไทย เป็นพืชในวงศ์แคคตัส (Cactaceae)

คนไทยสมัยก่อนปลูกโบตั๋นเป็นไม้มงคลเพราะเชื่อว่า เมื่อใดก็ตามที่โบตั๋นออกดอก เมื่อนั้นคนในบ้านจะโชคดีและมีโชคลาภตามจำนวนดอกโบตั๋นที่เบ่งบาน จึงมีการนำผ้าแพรสีแดงหรือของมีค่าผูกประดับไว้ที่โคนต้นหรือกระถาง เพื่อรับความเป็นสิริมงคล สรุปได้ว่าพืชชนิดนี้เป็นพันธุ์ไม้ต่างประเทศ คนสมัยก่อนจะไม่เข้าใจเรื่องการปลูกเลี้ยงจึงทำให้เห็นดอกยาก ฉะนั้นใครที่ปลูกแล้วออกดอกก็นึกกันไปว่าโชคดีมีลาภ

การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์โดยการตัดใบค่อนข้างแก่ที่อาจมีรากอากาศงอกออกมาหรือไม่มีก็ได้ ตัดเป็นท่อนยาว 10-12 เซนติเมตร ปักชำลงในกระถาง หรือนำเมล็ดมาเพาะ

นิเวศวิทยา : มีถิ่นกำเนิดทางตอนใต้ของเม็กซิโกถึงคอสตาริกา